Dit blog is gepubliceerd op 19 november 2019 en geactualiseerd op 22 juni 2023
De meeste buitenliefhebbers zijn maar al te goed op de hoogte van het gevaar dat teken met zich mee kunnen dragen.
De grootschalige aandacht voor de ziekte van Lyme heeft ervoor gezorgd dat steeds meer mensen op de hoogte zijn van de symptomen, behandeling en preventie van een tekenbeet. Wat veel minder mensen weten, is dat teken ook een andere ziekte kunnen overdragen: namelijk teken-encefalitis, ofwel TBE, een ziekte die wordt veroorzaakt door het TBE-virus. Hou je van kamperen, wandelen, tuinieren of kom je om een andere reden veel buiten? In deze blog leer je hoe je TBE kunt herkennen, behandelen en uiteraard ook hoe je een besmetting kunt voorkomen.
Wat is teken-encefalitis?
Teken-encefalitis is een hersen(vlies)ontsteking die door het TBE-virus wordt veroorzaakt. Dit virus wordt overgedragen door besmette teken. Voor 2016 kwam dit virus vrijwel alleen in het buitenland voor, maar sindsdien is het virus ook bij Nederlandse teken aangetroffen. Het is daarom belangrijk om niet alleen de ziekte van Lyme te behandelen bij teken-educatie, maar ook het teken-encefalitis.
Hoe verloopt een TBE-besmetting?
Er bestaan verschillende subtypen van het virus, maar de ziekteverschijnselen komen over het algemeen overeen. Meestal levert een besmetting met het TBE-virus geen problemen op. In veel gevallen verloopt de infectie zonder ziekteverschijnselen. Echter, wanneer de infectie zich doorzet tot teken-encefalitis, verloopt deze in twee fasen.
De eerste fase begint 7-14 dagen na de tekenbeet. Tijdens deze fase kun je last hebben van hoofdpijn, spierpijn, koorts en misselijkheid. Een derde van de besmette mensen merken echter niets van deze fase. Deze fase duurt 2-7 dagen en wordt vaak gevolgd door een week zonder klachten.
Tijdens de tweede fase kunnen twee ontstekingen ontstaan: een ontsteking van het hersenweefsel (encefalitis) en van het hersenvlies (meningitis). In deze fase komen symptomen voor als hevige hoofdpijn of koorts. Op dit punt is een ziekenhuisopname noodzakelijk. Er zijn op het moment geen specifieke medicijnen om tekenencefalitis te kunnen behandelen.
Hoe voorkom ik TBE?
In het geval van teken-encefalitis geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Door preventieve maatregelen te treffen voordat je jezelf in een situatie met een verhoogd risico plaatst, verklein je de kans op een tekenbeet aanzienlijk. Je loopt een verhoogd risico op een tekenbeet wanneer:
- Het lente of zomer is
- Je naar bossen of grasvelden gaat
- Je een buitenactiviteit onderneemt zoals kamperen, fietsen of wandelen
- Je om andere redenen langdurig buiten bent
Europese gebieden waarin TBE voorkomt zijn onder andere Duitsland, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Kroatië, Oostenrijk, Polen, Slovenië, Slowakije en een deel van Scandinavië. In deze gebieden, maar ook in Nederland en andere landen waarin teken voorkomen, is het verstandig om preventieve maatregelen te treffen. Draag lange mouwen, een lange broek en stop je broekspijpen bij je sokken in. Gebruik een insectenwerend middel met DEET en controleer jezelf en eventueel je partner en kinderen achteraf op teken. Verwijder aangetroffen teken met een tekentang, maak de huid schoon met alcohol en hou de aangedane huid de volgende dagen goed in de gaten. Het TBE-virus wordt vrijwel direct na de beet overgebracht, maar een snelle verwijdering verkleint vooralsnog de kans op besmetting. Daarnaast verkleint het verwijderen van de teek de kans op het oplopen van een andere ziekte, zoals de ziekte van Lyme.
Vaccinatie tegen tekenencefalitis
Vaccinatiecentrum.nl biedt een vaccin dat tot 95% effectief werkt bij het voorkomen van een TBE-besmetting. Dit vaccin beschermt tegen elk van de drie subtypen van TBE. Een tekenencefalitis vaccinatie wordt vooral aangeraden wanneer je van plan bent om langere tijd te verblijven in een gebied waar TBE voorkomt.
Deze preventiemethode bestaat uit drie vaccins. Voor vertrek worden twee vaccinaties gegeven met een maand tussentijd. Na 6-12 maanden, ofwel voor aanvang van het volgende tekenseizoen, wordt een herhalingsvaccinatie gegeven. Hierna ben je drie jaar beschermd tegen tekenencefalitis.
Ga je naar een land waar tekenencefalitis voorkomt of ben je van plan om veel tijd in de natuur door te brengen? Kom gerust langs bij vaccinatiecentrum.nl voor een persoonlijk gezondheidsadvies of maak direct een afspraak.