Ziek worden tijdens je vakantie, je moet er niet aan denken. Juist daarom is het belangrijk om daar in de voorbereiding van je reis bij stil te staan, zodat je het risico op het oplopen van reisziekten zo veel mogelijk kunt verkleinen. In deze blog delen we tien ziektes die veel voorkomen op reis en wat je kunt doen om je vakantie gezond door te komen.
1. Reizigersdiarree
Reizigersdiarree is de meest voorkomende ziekte die mensen tijdens hun reis kunnen oplopen. Je krijgt dan plots waterdunne ontlasting en vaak ook buikkrampen. Soms moet je ook overgeven en krijg je koorts. Ongeveer een derde van alle reizigers naar (sub)tropische gebieden raakt tijdens hun reis besmet. De bacteriën die reizigersdiarree veroorzaken krijg je binnen via besmet eten en drinken.
Een besmetting is nooit helemaal te voorkomen, maar je verkleint het risico aanzienlijk wanneer je alleen drinkt uit flessen die je zelf hebt opengemaakt. Drink dus geen kraanwater of drinken uit flessen die al aangebroken zijn en neem ook geen ijsblokjes. Koffie en thee zijn prima, zolang het water waarmee het wordt gezet maar goed gekookt is. Wanneer je groente en fruit wast met besmet water, kun je daardoor alsnog besmet raken, dus wees daarmee voorzichtig en eet het liefst alleen gebakken en gekookt eten.
2. Luchtweginfecties
Luchtweginfecties krijg je door virussen of bacteriën. Twee bekende luchtweginfecties zijn verkoudheid en griep. Je raakt hiermee besmet door de ziekteverwekkers in te ademen. Soms worden mensen ook ziek wanneer ze langdurig de airco aan hebben gehad. Dat kan gebeuren als de airco niet goed wordt schoongemaakt en onderhouden. Wanneer hierin een besmettingshaard ontstaat, komen de ziekmakers eenvoudig terecht bij iedereen die de gekoelde lucht inademt.
Geen zin in griep of verkoudheid tijdens je reis? Boost je immuunsysteem door genoeg groente en fruit te eten (pas daarbij natuurlijk wel op dat je geen reizigersdiarree riskeert). En ziet de airco in je reisverblijf eruit alsof hij wel een onderhoudsbeurt kan gebruiken? Probeer de warmte dan zonder airco te overleven.
3. Blaasontsteking
Een blaasontsteking komt vooral voor bij vrouwen en kenmerkt zich door vaak moeten plassen, maar kleine beetjes kunnen plassen en hier pijn bij hebben. De bacterie die blaasontsteking meestal veroorzaakt, leeft bij iedereen in de darmen. Door seks, te weinig drinken, de blaas niet helemaal leeg plassen en te lang wachten met plassen verhoog je het risico op een besmetting. Omdat mensen tijdens het reizen vaak te weinig drinken of niet altijd gelijk naar de wc kunnen wanneer ze de aandrang voelen, is het risico op een blaasontsteking tijdens een reis soms groter.
Daarom gelden ook tijdens je reis de standaardadviezen om een blaasontsteking te voorkomen: ga gelijk plassen zodra je de aandrang voelt of nadat je seks hebt gehad, plas de blaas altijd helemaal leeg en zorg dat je genoeg drinkt (twee tot drie liter per dag).
4. Buiktyfus
Buiktyfus is een besmettelijke darmziekte die overal ter wereld voorkomt, maar vooral in delen van Azië en Afrika. De bacterie die de ziekte veroorzaakt, bevindt zich in het bloed, de urine en ontlasting van een besmet persoon, die de bacterie doorgeeft door bijvoorbeeld diens handen niet goed te wassen na een toiletbezoek. Eten, drinken, deurklinken en andere oppervlakken die diegene aanraakt kunnen daardoor de bacterie vervolgens aan anderen doorgeven. Het duurt één tot twee weken tot je na een besmetting ziek wordt. Je krijgt dan mogelijk koorts, buikpijn, hoofdpijn, rode vlekken, een verminderde eetlust, obstipatie en soms diarree.
De maatregelen tegen buiktyfus zijn deels gelijk aan de maatregelen tegen reizigersdiarree: eet alleen gekookt of gebakken eten en drink alleen uit flessen die je zelf openmaakt. Tegen buiktyfus kun je nog een extra beschermende maatregel nemen: het buiktyfusvaccin. Met één prik ben je drie jaar lang voor 60 tot 70% beschermd tegen ernstige complicaties door buiktyfus.
5. Hepatitis A
Hepatitis A is een leverontsteking, waarvan het virus zich verspreidt via de ontlasting van besmette personen en de dingen die zij aanraken als ze hun handen na een toiletbezoek niet goed hebben gewassen. De ziekte komt vooral voor in het Middellandse Zeegebied, in het bijzonder in Egypte en Turkije. Na een besmetting kun je je ziek voelen en krijg je mogelijk koorts, misselijkheid, buikklachten en een gebrek aan eetlust. Na een paar dagen komen daar aanvullende klachten bij.
Je voorkomt een besmetting met hepatitis A door je handen vaak en goed te wassen. Ook kun je je laten vaccineren. Eén vaccin biedt een jaar bescherming. Haal je ook een tweede vaccin, dan ben je veertig jaar lang beschermd. Je kunt daarbij ook kiezen voor een gecombineerd vaccin dat ook beschermt tegen de volgende ziekte op deze lijst: hepatitis B.
6. Hepatitis B
Hepatitis B is een leverontsteking die wordt veroorzaakt door een virus dat overal ter wereld voorkomt. Het virus verspreidt zich via sperma, voorvocht, vaginaal vocht en bloed, waardoor je het kunt oplopen door onveilige seks of door contact met besmet bloed. Dat hoeft geen direct bloedcontact te zijn; ook wanneer je dezelfde naald gebruikt als iemand met hepatitis B kun je besmet raken. Twee tot drie maanden na de besmetting kun je ziek worden. Dat merk je aan vermoeidheid, koorts en geelzucht. Soms kunnen er levensbedreigende complicaties optreden en in sommige gevallen is de ziekte chronisch.
Je voorkomt een besmetting met hepatitis B door alleen seks te hebben met een condoom en voorzichtig te zijn met naalden. Neem geen tattoos, piercings of schoonheidsbehandelingen waarbij naalden worden gebruikt als je twijfelt aan de hygiënestandaarden op je reisbestemming. Daarnaast kun je je laten vaccineren. Wanneer je de drie doses van deze vaccinatie op de juiste momenten krijgt, ben je levenslang beschermd. Je kunt kiezen voor een combinatievaccin dat ook bescherming biedt tegen hepatitis A.
7. Tetanus
Tetanus wordt in de volksmond ook wel de ‘straatvuil’ bacterie genoemd. De Tetanus bacterie komt vrijwel overal ter wereld voor en kan je oplopen door een verwonding aan de huid door bijvoorbeeld een val op straat, stappen in een roestige spijker of bijvoorbeeld door de beet van een dier. Het duurt gemiddeld 3-21 dagen voor je klachten krijgt van Tetanus, maar het zou ook langer kunnen duren. De klachten beginnen met stijfheid en spierkrampen, daarna kunnen er ademhalingsproblemen en slikklachten krijgen. Onbehandeld kan men overlijden aan Tetanus.
Je kan Tetanus voorkomen door vaccinatie met het Tetanus vaccin, dit kan preventief of zo snel mogelijk na het risico contact. Voor reizigers wordt vaan het vaccin DtP aangeraden, dit vaccin beschermd naar Tetanus ook tegen Difterie en Polio. Het vaccin beschermd 10 jaar en zit ook in het Rijksvaccinatieprogramma.
8. Malaria
Malaria wordt overgebracht door muggen en is niet van mens op mens overdraagbaar. De muggen die malaria kunnen overbrengen komen voor in Azië, Zuid-Amerika en Afrika. Meestal word je tien tot veertien dagen na de infectie ziek. Je krijgt dan een grieperig gevoel, koorts, koude rillingen, spierpijn en hoofdpijn. Ook krijg je koortsaanvallen, die afhankelijk van welke parasiet je hebt elke 48 tot 72 uur terugkeren.
Voorlopig is er nog geen malariavaccin, hoewel hier hard aan wordt gewerkt. Daarom zul je tijdens je reis vooral maatregelen tegen muggenbeten moeten nemen om jezelf te beschermen. Draag bedekkende kleding, smeer je in met een antimuggenmiddel en slaap onder een geïmpregneerde klamboe. Om snel in te kunnen grijpen wanneer je toch muggenbeten oploopt, kun je malariapillen mee krijgen voor tijdens je reis. In Zuid-Amerika en het grootste deel van Azië neem je deze pillen alleen in als je twee dagen lang klachten hebt die bij malaria horen of wanneer een bloedtest aantoont dat je malaria hebt. In het grootste deel van Afrika is het verstandig om preventief malariapillen te slikken, ook wanneer je nergens last van hebt.
9. Knokkelkoorts
Knokkelkoorts of dengue is een virusinfectie die je op kunt lopen door een muggenbeet. De muggen die het virus verspreiden komen vooral voor in subtropische gebieden, zoals Afrika, het Caribisch gebied, Centraal- en Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië. Meestal krijg je geen klachten, maar als dat wel gebeurt, dan merk je dat na drie tot veertien dagen. De klachten lijken op die van griep, zoals koortspieken, hoofdpijn, misselijkheid, braken, keelpijn, hoesten en spier- en gewrichtspijn. Soms kunnen ernstige complicaties ontstaan.
Je voorkomt een besmetting door muggenmaatregelen te treffen zoals we hierboven al beschreven bij het voorkomen van malaria. In tegenstelling tot malaria bestaat tegen knokkelkoorts wél een vaccin. Dat vaccin bestaat uit twee doses waar minimaal drie maanden tussen moeten zitten. Het is nog niet precies bekend hoe lang dit vaccin bescherming biedt. Aangezien het een levend verzwakt vaccin is, kun je last krijgen van bijwerkingen, vooral na de eerste dosis.
10. Chikungunya
Chikungunya is een virusinfectie die je kunt oplopen door muggenbeten. De muggen die dit virus verspreiden komen voor in Azië, Afrika, het Caribisch gebied, Centraal- en Zuid-Amerika en Zuid-Europa. Binnen één tot twaalf dagen na de muggenbeet kun je ziek worden, wat je merkt aan koorts, spier- en gewrichtspijn, misselijkheid en moeheid. De meeste mensen zijn na twee weken weer beter en zijn daarna levenslang beschermd tegen het virus, maar in sommige gevallen houden gewrichtsklachten langdurig aan.
In tegenstelling tot de muggen die malaria en knokkelkoorts overbrengen, is de mug die chikungunya overbrengt juist vooral overdag actief. Neem daarom niet alleen ’s nachts antimuggenmaatregelen, maar ook overdag. Draag bedekkende kleding, smeer jezelf in met een antimuggenmiddel en ga ook overdag onder een klamboe liggen als je even een dutje wil doen. Er is nog geen vaccin tegen chikungunya.
Goed voorbereid op reis met een reisadvies op maat
Je weet nu wat de meest voorkomende reisziekten zijn en wat je hiertegen kunt doen. Op deze lijst staan echter de ziekten die over de hele wereld het vaakst voorkomen. In jouw bestemmingsland kan dat anders zijn. In Oost-Europa hoef je je bijvoorbeeld niet zo veel zorgen te maken over cholera, maar loop je wel risico op FSME/TBE wanneer je van plan bent om de natuur in te gaan. De maatregelen die jij kunt treffen om zo gezond mogelijk op reis te gaan én weer thuis te komen zijn daarnaast ook afhankelijk van je eigen gezondheid en wat je tijdens je reis wil gaan doen.
Daarom gaan onze reisverpleegkundigen altijd eerst met je in gesprek, zodat we samen een reisadvies op maat kunnen opstellen. De vaccinaties die hierin zijn opgenomen kun je krijgen bij vaccinatiecentrum.nl. Ook regelen we de recepten voor eventuele reismedicatie, zoals malariapillen.
Staat er een reis op je planning? Sommige vaccinaties bestaan uit meerdere doses waar een bepaalde wachttijd tussen zit. Maak daarom ruim op tijd een afspraak bij vaccinatiecentrum.nl, zodat we samen kunnen zorgen dat je goed voorbereid op reis gaat.
Dit blog is gepubliceerd op 1 november 2023.